چاه جذبی فاضلاب چیست؟

بهترین جایگزین‌، شبکه فاضلاب‌های آلاینده و پرهزینه شهری

چاه فاضلاب جذبی یکی از بهترین گزینه‌ها برای سیستم دفع۷ فاضلاب هست و بسیار پرطرفدار است. متأسفانه در ایران و در صنعت ساختمان‌سازی به سیستم دفع فاضلاب خیلی توجه نمی‌شود و حتی در نقشه ساختمان نیز دیتیلی بابت چاه فاضلاب ارائه نمی‌شود. خاک خود، پالاینده آب هست و می‌تواند آلودگی‌های آب را به‌وسیله باکتری‌ها پاک کند. در چاه جذبی که از طبیعت الگوبرداری شده است، آب پس از انباشت در انباره به‌تدریج به درون خاک نفوذ کرده و علاوه بر پالایش شیمیایی آب به‌وسیله باکتری‌ها، به لحاظ فیزیکی هم پس از عبور از لایه‌های مختلف خاکی و شن و ماسه، پالایش‌شده و کدورت آن کاسته شده و به سمت سفره‌های آب زیرزمینی هدایت می‌شود. سیستم فاضلاب جذبی در بسیاری از شهرهای ایران می‌تواند پاسخگو باشد و نیازی به طرح‌های بزرگ پرهزینه شبکه فاضلاب شهری نیست. انتقال و تجمع حجم زیادی از فاضلاب، خود عامل آلودگی محیطی و بدبو شدن بیشتر آب هست. البته یکی از مشکلاتی که در این روش وجود دارد آلودگی‌های خانگی و صنعتی بوسیله مواد شیمیایی خطرناکی هست که باکتری‌های خاک نیز از تجزیه آن عاجز هستند که نیاز به کنترل مواد و مصنوعات دست ساز بشر هست تا با محیط‌زیست سازگار باشند.

انتخاب نوع دفع و چاه بستگی به جنس خاک و نوع زمین و سطح آب زیرزمینی منطقه داشته و در مناطقی که خاک آن به میزان کافی شن و ماسه یا خرده‌سنگ داشته باشد از چاه جذبی و در مناطقی که خاک آن حاوی۸ رس فراوان یا خاصیت باتلاقی بوده یا سطح آب زیرزمینی بالا باشد (در صورت عدم وجود سیستم فاضلاب شهری) از چاه (مخزن) سپتیک استفاده می‌گردد.

چاه جذبی که مقداری با آن آشنا شدیم از سه بخش زیر تشکیل‌شده است:

گلدونی:

به دهانه چاه که شکل گلدون داشته (مخروطی یا قیفی) گلدونی گویند و درواقع گلدونی محل جمع‌آوری فاضلاب و استقرار انتهای لوله‌های فاضلاب و وظیفه هدایت فاضلاب به چاه را دارد.

میله:

گلوه به قطر ۸۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر که تا سطح لایه نفوذپذیر خاک عمق داشته را میله گویند. البته بهتر است جهت کاهش اثرات منفی حفر چاه بر سازه ساختمان، همواره حداقل عمق میله ۶ متر باشد.

انباره:

مخزن گنبدی شکل چاه که در لایه نفوذپذیر خاک حفر می‌گردد را گویند و وظیفه آن جمع‌آوری فضولات و جداسازی آب از فاضلاب توسط نشت در لایه‌های نفوذپذیر خاک هست.

لازم به ذکر است حتماً باید آب باران و سطحی از چاه فاضلاب انسانی جدا بوده و بهتر است حتی‌الامکان چاه مربوط به آب باران از چاه فاضلاب انسانی دور باشد.

محاسبه حجم انباره چاه جذبی:

حجم انباره چاه جذبی بستگی به میزان نفوذپذیری خاک محیط، عمر طراحی چاه، تعداد حمام و سرویس بهداشتی در ساختمان و تعداد نفرات ساکن در ساختمان دارد.(سهم تولید فاضلاب توسط میهمان‌ها نیز در ضرایب مربوطه دیده‌شده است). برای یک ساختمان با عمر طراحی چاه حداقل ۱۵ سال و جمعاً ۳ سرویس بهداشتی در هر آپارتمان به ازای هر نفر ساکن ۲/۸ مترمکعب انباره مورد نیاز است. یعنی برای ۵ واحد بزرگ و ۳۰ نفر ساکن در ساختمان بر اساس محاسبات حجم انباره چاه ۸۴ مترمکعب برای حداقل ۱۵ سال مکفی است و برای عمر چاه حداقل ۱۵ سال و جمعاً بیش از ۳ سرویس در هر آپارتمان به ازای هر نفر ۳/۳ مترمکعب انباره مکفی است. یعنی برای مثال فوق در این شرایط حجم انباره ۹۹ مترمکعب مکفی است. البته لازم به ذکر است که این محاسبه مشمول چاه آب باران نمی‌شود.

نکته قابل‌توجه آن است که بر اساس این محاسبه سطح نفوذپذیری انباره ۰/۲ برابر مقدار عددی حجم انباره در مقیاس مترمربع باید باشد؛ یعنی یک انباره ۸۴ مترمکعبی باید حداقل ۱۶/۸ مترمربع سطح نفوذ از کف داشته باشد.

برگرفته از کانال تاسیساتی سیروس.