آشنایی با تاریخچه سنگ‌های ساختمانی
سنگ ساختمانی
آشنایی با تاریخچه سنگ‌های ساختمانی
سنگ یکی از ابتدایی‌ترین مصالح ساختمانی است که انسان برای ساختن ابزار و پناهگاه‌ها و رفع نیاز خود استفاده کرده است. دوره‌های کهن سنگی و پارینه سنگی نشان‌دهنده دوره‌هایی است که در آن کاربرد سنگ بر فلز و دیگر مصالح مقدم بوده است.
آثار خانه‌های از سنگ چیده شده در شمال ایران متعلق به 7000 سال پیش موجود است. در ساختمان‌های سنگی از سنگ لاشه همراه با ملات‌های گچ و آهک استفاده شده است. باید اذعان کرد اگرچه سنگ به علت سنگینی و مشکلات حمل‌ونقل و استخراج تا حدی جای خود را به مصالحی نظیر آجر داده است اما همچنان اهمیت خود را در سازه‌های سنگین و سخت نظیر پل‌ها، تونل‌ها، بهمن‌گیرها، دیوارهای حائل، سنگ‌چین‌ها، کرسی‌چین‌ها و غیره حفظ کرده است.
خواص عمومی و کاربری سنگ‌ها
سنگ‌ها را به طور کلی از نظر منشاء تشکیل به سنگ‌های آذرین، رسوبی و دگرگون دسته‌بندی می‌کنند.
در بررسی خواص عمومی سنگ‌ها مواردی مانند مقاومت در برابر کشش، تحمل فشار، نفوذپذیری، انتشار امواج، پایداری و در نظر گرفتن امتداد لایه بندی و سطوح ضعیف در عملیات مد نظر است.
سنگ‌ها نوعا دارای سطوحی هستند که در آن‌ها نیروی چسبندگی و اتصال دانه‌ها نسبت به لایه‌های دیگر کم‌تر و یا حداقل است و این موارد می‌تواند از اهمیت زیادی در بررسی سنگ‌ها برخوردار باشد. در مجموع سنگ ساختمانی باید بدون شیار، رگه، ترک، خلل و فرج، پوسیدگی و لایه سست باشد و حتی‌المقدور رنگی یکنواخت داشته باشد.
به طور کلی سنگ طبیعی را که دارای مقاومت کافی در شرایط جوی و رنگ جالبی باشد می‌توان در عملیات ساختمانی و به صورت
سنگ لاشه، سنگ قواره، سنگ باربر، سنگ پلاک، سنگ درپوش، سنگ ستون
و حتی به صورت ظروف و وسایل سنگی استفاده نمود.
طرز تهیه سنگ‌ها و انواع آن
قطعات بزرگ سنگی که از معدن به دست می‌آورند به نام "سنگ قله" معروف است. سنگ قله نباید در زیر تیغه برش خرد شود و حتی‌المقدور بزرگ و قابل حمل باشد. سنگ قله را بوسیله دیلم، دست انفجار و یا برش از معدن جدا می‌کنند و بسته به نوع جنس و کاربرد آن در کارگاه به وسیله عملیات مکانیکی آماده کار می‌سازند.
سنگ‌های با کاربرد خشن و باربر را به وسیله تیشه و چکش آماده می‌نمایند و سنگ‌های تزئینی را ابتدا برش داده و در حین برش شستشو می‌دهند تا سنگ را شسته و خاک آن را بگیرند آنگاه بسته به اهمیت و مرغوبیت، آن را ساب و جلا می‌دهند.
سنگ‌هایی که در ساختمان به کارمی‌روند به نام‌های
سنگ لاشه، سنگ قواره، سنگ بادبر و سنگ پلاک مرسوم می‌باشند.
1 ـ سنگ لاشه: سنگی است که شکل خاصی نداشته و به همان صورتی که از معدن آورده می‌شود به کارمی‌رود و کاربرد آن در زیرسازی‌ها، پر کردن فاصله بین سنگ‌ها و کف‌سازی خشن محدود می‌شود.
2 ـ سنگ قواره: سنگی است که از سنگ لاشه به دست می‌آید و در کارگاه ساختمانی با کمی تیشه‌کاری ابعاد منظمی یافته و دارای گوشه‌های معین می‌گردد. از سنگ قواره برای دیوارهای باربر، جدول‌سازی و کف‌سازی‌هایی که نیاز به کمی نماسازی دارند، استفاده می‌شود.
3 ـ سنگ بادبر (مالون): سنگی است که با تیشه‌کاری کاملا شکل منظمی یافته و به ویژه یک طرف آن شکل صاف به خود می‌گیرد.
سنگ بادبر را در تونل‌سازی، پل‌سازی، جدول‌سازی، دیوارهای باربر و غیر باربر، سنگفرش و پله
استفاده می‌کنند و یکی از عمده ترین کاربردهای مهندسی سنگ لاشه و مالون به ویژه در نقاط کوهستانی اجرای قوس‌های سنگی است که در پل‌ها، درگاه‌ها و طاق زیرین دالان‌های سنگی مورد مصرف قرار می‌گیرد.
4 ـ سنگ پلاک (تزئیناتی): برای نماسازی در سطوح از سنگ پلاک استفاده می‌شود. برای تهیه سنگ پلاک، سنگ قله را درکارگاه سنگبری به ضخامت‌های مورد نظر برش داده و سپس آن را تا حد جلا و آینه شدن ساب می‌دهند.
سنگ تزئیناتی ارزان را از تراورتن و سنگ‌های گران قیمت را از گرانیت و مرمر انتخاب می‌کنند. سنگ پلاک را برای تزئینات داخل و خارج ساختمان و در کف، دیوارپله، کف پنجره، کنار و زیر دیوار گچی و وسایل تزئیناتی نظیر گلدان، شمعدان، جدول و جوی و غیره استفاده می‌کنند.
عمده‌ترین سنگ‌هایی که در عملیات ساختمانی در ایران به کار می‌روند عبارتند از گرانیت، سنگ سبز توف کوارتزیت، سنگ - آهک تراورتن، مرمر، سرپانتین، ماسه سنگ و شیست.
گرانیت: از انواع سنگ‌های آذرین بوده و بسیار سخت و محکم، بادوام، زبر و بسیار جلاپذیر است. ساب زدن و جلاپذیری از ساب معمولی و نمای سنگی تا مرحله آینه‌ای امکان‌پذیر است.
