شیوع کرموشدگی ستون و دیوار در سازه‌های بتنی
شیوع کرموشدگی ستون و دیوار در سازه‌های بتنی
کرموشدگی ناشی از جداشدگی در بتن در اکثر قریب به‌اتفاق ستون‌ها و دیوارهای برشی سازه‌های بتنی ایران مشاهده می‌شود.
دلایل اصلی و عمده کرمو شدن بتن:
1- مجموعه عوامل درونی: وجود استعداد جداشدگی مصالح مصرف‌شده در بتن.
2- مجموعه عوامل بیرونی: عدم به‌کارگیری روش مناسب در ریختن و جای دادن بتن در قالب.
قابل ذکر است که در بسیاری از موارد ترکیب دو عامل فوق باعث بروز کرموشدگی بتن می‌گردد.
عوامل بیرونی (استعداد جداشدگی مصالح در بتن):
1- بالا بودن نسبت آب به سیمان.
2- افزایش روانی بتن به‌ویژه برای پمپ کردن آن.
3- کمبود ماسه در بتن و یا استفاده از ماسه با بافت درشت.
4- کمبود ذرات ریزدانه در ماسه به دلیل شستشوهای غلط و زیاده از حد.
عوامل بیرونی (عدم به‌کارگیری روش مناسب در ریختن و جای دادن بتن در قالب):
1- پرتاب کردن بتن با بیل به درون ستون یا دیوار.
2- استفاده از جام‌های بغل ریز.
3- استفاده از شوت مایل.
4- افقی گرفتن لوله پمپ برای ریختن بتن درون ستون یا دیوار.
5- استفاده از جام‌های معمولی و ریختن بتن به‌نحوی‌که با میلگردهای افقی ستون و دیوار، پی‌درپی برخورد نماید و ارتفاع زیادی را طی کند.
6- طراحی و یا اجرای غیراصولی آرماتوربندی اعضاء.
توجه: پرتاب کردن بتن با بیل به درون ستون یا دیوار، یکی از اصلی‌ترین علل بروز جداشدگی و کرموشدن بتن در کشور است. این روش بتن‌ریزی معمولاً در کارگاه‌های کوچک به‌ویژه در شرایطی که بتن با دست یا بتونیر در کارگاه مخلوط می‌گردد مشاهده می‌شود.
در پست بعد راهکارهای غلبه بر مشکل کرموشدگی ستون و دیوار در سازه‌های بتنی ارائه خواهد شد.
نمونه کرموشدگی بتن
به طور کلی راهکارهای مقابله با کرموشدگی در 3 دسته طبقه بندی می شوند.
دسته اول: طراحی مناسب قطعه و میلگردگذاری مطلوب و قالب بندی بدون درز شامل تمهیداتی به شرح زیر:
1- طراحی قطعه با ابعاد مناسب برای بتن مصرفی.
2- رفع پیچیدگی ها از شکل و ظاهر قطعه.
3- فاصله مناسب میلگرد تا قالب.
4- کاهش شلوغی و درهمی میلگردها با تدابیری نظیر:
1-4- افزایش مقاومت میلگردها.
2-4- عدم ایجاد وصله پوششی در یک مقطع.
3-4- کاهش میلگردهای عرضی بویژه در ستون و دیوار.
5- قالب بندی بدون نقص و بدون درزهایی که باعث نشت شیره و ملات بتن شود.
راهکارهای غلبه بر مشکل کرموشدگی ستون و دیوار در سازه‌های بتنی (بخش سوم)
در پست قبلی نکات مربوط به دسته اول راهکارها شامل طراحی قطعه و میلگردگذاری و قالب بندی ارائه گردید و در این بخش دسته دوم راهکارها به شرح زیر تقدیم می گردد:
دسته دوم: کاهش استعداد درونی جداشدگی بتن
1- پیشنهاد می‌گردد در ستون یا دیوار حداکثر اندازه سنگدانه ها به 15 تا 20 میلی‌متر محدود گردد (حذف شن بادامی).
2- پیشنهاد می‌گردد که از سنگدانه هایی با بافت دانه بندی نسبتاً ریز استفاده گردد (استفاده از ماسه بیشتر در طرح اختلاط).
3- استفاده از ترکیب سنگدانه هایی شامل شن شکسته یا نیمه شکسته و ماسه گردگوشه در طرح اختلاط.
4- پیشنهاد می‌گردد محدوده اسلامپ (روانی) بتن در بتن‌ریزی دیوار یا ستون 10 تا 12.5 سانتی‌متر لحاظ گردد:
1-4- سهولت در تراکم ضمن پرهیز از افزایش استعداد جداشدگی از جمله مزایای این حدود روانی و کارآیی است.
2-4- این روانی برای پمپ کردن بتن هم مناسب است.
3-4- پیشنهاد می‌گردد ایجاد روانی با مواد روان کننده و کاهنده آب حاصل گردد تا نسبت آب به سیمان بالا نرود
4-4- قابل‌ذکر است که مواد روان کننده مناسب معمولاً ضمن ایجاد روانی و قوام بتن، انسجام درونی آن را نیز بهبود می‌بخشند.
5- پرهیز از استفاده بیش‌ازحد مجاز مواد روان کننده یا فوق روان کننده که می‌تواند باعث جداشدگی شدید قبل از ریختن بتن که غالباً همراه با آب انداختن زیاد و کندگیری شدید بتن است.
6- پیشنهاد می‌گردد در طرح اختلاط بتن ستون و دیوار حداکثر "نسبت آب به سیمان" از 0.55 فراتر نرود.
7- پیشنهاد می‌گردد به‌منظور کاهش استعداد جداشدگی بتن در طرح اختلاط از پودر سنگ یا ماسه خیلی ریز استفاده شود که هرچند نیاز به آب و سیمان را افزایش می‌دهد ولی با استفاده از روان کننده یا فوق روان کننده می‌توان این نسبت را کنترل نمود.
راهکارهای غلبه بر مشکل کرموشدگی ستون و دیوار در سازه‌های بتنی
در پستهای قبل دسته اول و دوم راهکارها به ترتیب شامل طراحی مناسب قطعه و میلگردگذاری مطلوب و قالب بندی بدون درز و کاهش استعداد درونی جداشدگی بتن ارائه شد. در ادامه به دسته سوم راهکارها می پردازیم:
دسته سوم: استفاده از وسایل و روش‌های مناسب جهت ریختن و جای دادن بتن در قالب
تجهیزات و روش‌های مناسب در جلوگیری از ایجاد جداشدگی بتن تأثیر زیادی دارند که در اینخصوص تکنیک ها و روش های زیر معمول است:
1- استفاده از قیف هادی یا لوله یا شوت سقوطی به همراه جام (باکت) و ریختن بتن در "راستای قائم" و هدایت‌شده: در این حالت یک قیف با حداقل طول 60 سانتی‌متر یا یک لوله انعطاف‌ناپذیر و یا لوله پارچه‌ای انعطاف‌پذیر در انتهای خروجی جام بسیار کارساز است به‌ویژه اگر بتوان این لوله یا شوت سقوطی را درون دیوار یا ستون تا نزدیک کف عبور داد و به‌تدریج در حین تخلیه، جام و لوله را بالا کشید.
2- استفاده از شوت سقوطی در انتهای لوله پمپ به‌ویژه پمپ‌های دکلی و حتی‌الامکان فروبردن آن در دیوار یا ستون.
3- استفاده از دریچه‌های جانبی در ارتفاع‌های مختلف در بدنه قالب و به فواصل حدود 1.5 متر از یکدیگر و ریختن بتن بدون استفاده از شوت شیب‌دار و به‌صورت قائم بر روی سکوی زیر دریچه و اجازه برای سرازیر شدن بتن به درون ستون یا دیوار و بستن دریچه پس از پرشدن و متراکم کردن بتن و پس‌ازآن بتن‌ریزی از دریچه بالاتر.
