مسئولیت هر یک از عوامل ذینفع در فرایند ساخت و ساز

روزانه شاهد تخریب تعدادی از ساختمانها، ریزش گودبرداری‌های غیر اصولی و یا سرخوردن و سقوط کارگران ساختمانی از ارتفاع و ... هستیم که در بسیاری موارد نتیجه آن کشته شدن عده‌ای افراد بی‌گناه است.

بر اساس آمار منتشر شده از سوی اداره کار هر ساله 17 درصد حادثه مرگبار در کارگاه‌های ساختمانی جهان اتفاق می‌افتد که در ایران این میزان بالغ ‌بر 45 درصد است (بر اساس آمار مربوط به سال‌های قبل از 1394).

این آمار در سال 94 حدود 40 درصد بوده است که بیانگر فاصله معنادار وقوع حوادث ناشی از کار ساختمانی در ایران نسبت به کشورهای دیگر است.

در این حوادث مسئولیت هر یک از ذی‌نفعان فرایند ساخت و ساز از سئوالات مهمی است که در محافل مختلف مورد بحث و مناقشه قرار می‌گیرد و بعضاً شاهد اختلاف نظرات زیادی در این خصوص هستیم.

به این جهت سرفصلی تحت عنوان "مسئولیت هر یک از عوامل ذینفع در فرایند ساخت و ساز" در روزهای آتی در کانال همراه ناظر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

بر اساس قوانین و ضوابط موجود (که در مطالب آتی در جای خود به آنها اشاره خواهد شد)، عوامل موثر در ساخت و ساز شهری و "مقصرین احتمالی حوادث" در بحث طراحی، نظارت و اجرای ساختمان عبارتند از:

1- کارگر؛

2- کارفرما؛

3- صاحب‌کار؛

4- پیمانکار؛

5- خویش فرما

6- مالک؛

7- مهندس ناظر؛

8- مهندس طراح و محاسب؛

9- (مهندس) مجری ساختمان؛

10- پیمانکار جزء؛

11- شهرداری؛

12- سازمان نظام مهندسی ساختمان استان؛

13- وزارت راه و شهرسازی.

کانال همراه ناظر

مسئولیت هر یک از عوامل ذینفع در فرایند ساخت و ساز (بخش سوم)

قبل از ورود به بحث مسئولیت‌ها لازم است تعریف‌های ارائه شده در قوانین موجود برای ذینفعان در چرخه ساخت و ساز شهری مرور ‌گردد.

برای درک بهتر مسئولیت‌ها، پیشنهاد می‌شود به ارکان هر یک از تعریف‌ها به دقت توجه گردد.

1- کارگر (ماده 2 قانون کار): کارگر در این قانون کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق‌السعی اعم از مزد، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می‌کند.

1-2- کارفرما (ماده 3 قانون کار): کارفرما شخصی است حقیقی یا حقوقی که کارگر به درخواست و به حساب او در مقابل دریافت حق‌السعی کار می‌کند.

نکته 1- مدیران و مسئولان و به طور عموم کلیه کسانیکه عهده‌دار اداره کارگاه هستند نماینده کارفرما محسوب می‌شوند.

نکته 2- کارفرما مسئول کلیه تعهداتی است که نمایندگان مذکور در قبال کارگر به عهده می‌گیرند.

نکته 3- در صورتیکه نماینده کارفرما خارج از اختیارات خود تعهدی بنماید و کارفرما آن را نپذیرد "در مقابل کارفرما" ضامن است.

2-2- کارفرما : بند [د] آئین‌نامه حفاظتی کارگاه‌های ساختمانی مصوب 1381): كارفرما در كارگاه ساختماني شخصي است حقيقي يا حقوقي كه يك يا تعدادي كارگر را در كارگاه ساختماني بر طبق مقررات قانون كار و به حساب خود بكار مي‌‌گمارد "اعم از اينكه پيمانكار اصلي، پيمانكار جزء و يا صاحب‌کار" باشد.

3-2- کارفرما: (مبحث 12 مقررات ملی ساختمان، بند 12-1-3-14): کارفرما شخصی است حقیقی یا حقوقی که یک یا چند کارگر را به حساب خود و با پرداخت مزد به کار می‌گمارد، اعم از اینکه پیمانکار، مجری یا صاحب‌کار باشد.